Oké, eerlijk… de meeste mensen denken bij muziekinstrumenten meteen aan gitaar, piano of misschien een saxofoon. Maar er bestaat een hele ondergrondse wereld van vreemde, bijna buitenaardse instrumenten waar je waarschijnlijk nog nooit van gehoord hebt. Sommige klinken magisch, andere ronduit ongemakkelijk. Ik neem je mee langs een paar van de meest opmerkelijke.
De theremin: muziek zonder aanraken
Stel je voor: een instrument dat je niet eens hoeft aan te raken. Klinkt als sciencefiction toch? Dat is de theremin. Uitgevonden in 1920 door de Russische natuurkundige Léon Theremin. Je maakt geluid door je handen in de lucht te bewegen tussen twee antennes. Resultaat: een spookachtig, zwevend geluid dat je misschien kent uit oude horrorfilms of uit de muziek van The Beach Boys (“Good Vibrations”). Persoonlijk vind ik het fascinerend én een beetje creepy tegelijk.
De waterphone: een soundtrack voor nachtmerries
Als je ooit een horrorfilm hebt gezien waarin er plotseling een ijzingwekkend geluid klinkt, grote kans dat je de waterphone hebt gehoord. Het ziet eruit als een metalen schaal met een soort steel en allemaal pinnen eromheen. Je bespeelt het met een strijkstok en soms met water in de kom, wat het geluid nog onheilspellender maakt. Echt, dit ding klinkt alsof er elk moment een geest naast je bed kan verschijnen.
De glass harmonica: mooi maar gevaarlijk
Benjamin Franklin (ja, die van de bliksem en de vlieger) bedacht in de 18e eeuw een instrument met ronddraaiende glazen schijven: de glass harmonica. Je speelt erop door met natte vingers over de randen te glijden. Het levert een kristalhelder, hemels geluid op. Maar er gaat ook een mythe rond dat musici er krankzinnig van werden, omdat het geluid zo hypnotiserend (en soms zelfs irriterend) kon zijn. Of dat waar is? Geen idee, maar het klinkt te goed om niet te vertellen.
De nyckelharpa: een viool met toetsen
Uit Zweden komt de nyckelharpa, letterlijk “sleutelharp”. Het is een soort kruising tussen een viool en een draailier, maar dan met houten toetsen aan de zijkant. Het geluid is warm en melancholisch, alsof je meteen op een middeleeuws festival staat met een beker mede in je hand. Ik vind het prachtig hoe zo’n instrument nog steeds leeft in de Scandinavische folk-scene.
Het octobass: groter dan jij (waarschijnlijk)
En dan dit monster: de octobass. Een contrabas van meer dan 3,5 meter hoog. Je hebt er eigenlijk een trapladdertje voor nodig om hem te bespelen. Het instrument produceert zulke lage tonen dat je ze meer voelt in je buik dan dat je ze echt hoort. Het is zeldzaam, er bestaan er maar een paar van, maar als je ooit de kans krijgt om er eentje live te horen… doen!
Waarom houden we zo van deze rariteiten?
Misschien omdat deze instrumenten ons eraan herinneren dat muziek geen vaststaand ding is. Het kan raar, mooi, eng of ronduit absurd klinken. En eerlijk: dat maakt het des te leuker. Stel je een concert voor met alleen theremins en waterphones… zou jij blijven luisteren of na 5 minuten gillend de zaal uitrennen?
Wat denk jij? Welk instrument vind je het meest intrigerend? En zou je er eentje zelf willen proberen? Persoonlijk ga ik ooit nog een poging wagen op een theremin, al is het maar om mijn buren te laten denken dat er geesten rondspoken in mijn woonkamer.